İŞ KAZALARI VE HUKUKİ BOYUTU
İŞ KAZASI NEDİR?
İş kazası terim olarak farklı kanunlarda ve yerlerde tanımlanmıştır. Bu tanımlara göre 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu iş kazasını “Işyerinde ve ya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren ve ya vücut bütünlüğünü ruhen ve ya bedenen engelli hale getiren olay ‘’olarak tanımlanmıştır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun13. Maddesi ise hangi durumların iş kazası olabileceğini saymıştır. Buna göre ;
- - Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada,
- - Işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle ve ya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş ve ya konusu nedeniyle işyeri dışında,
- - Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
- - Emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
- - Sigortalıların işverence sağlanan bir taşıtla bir işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen ve ya sonradan bedenen ve ya ruhen özüre uğratan olaydır.
İŞ KAZASINI BİLDİRİM ( ŞİKAYET) SÜRESİ NE KADARDIR?
İşveren tarafından kolluk kuvvetlerine derhal ve kuruma da en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde kazanın bildirilmesi zorunludur. Ancak bu süre iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Bildirim işveren tarafından yapılmamış ise kazalı işçi tarafından yerine getirilmelidir.
İşyerlerinde meslek eğitimi gören öğrenci, çırak ya da yüksek öğrenim gören stajyerler iş kazası geçirirlerse bildirim eğitim ve ya staj gördükleri işyeri işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki kolluk kuvvetlerine derhal, kuruma en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde yapılır.
İŞVEREN HANGİ DURUMLARDA SORUMLU OLUR?
İşverenin tazmin sorumluluğunun doğması için ; herşeyden önce ortada bir kazanın olması, bu kazanın iş kazası niteliğinde olması, işverenin kusurlu olması, iş kazası sonucunda bedensel ve ya ruhsal bir zararın ya da ölümün ortaya çıkması ve uygun illiyet bağının bulunması gerekir. Işverenin gözetme borcuna aykırı davranışı sonucunda ortaya çıkan zararın tazminini işçi maddi tazminat şeklinde isteyebileceği gibi koşulları varsa manevi tazminatta isteyebilir. İşverenin gözetme borcuna aykırı davranışı nedeniyle işçinin ölümü halinde desteğinden yoksun kalanlar destekten yoksun kalma tazminatı isteme hakkına sahiptir.
İŞVERENIN SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI VAR MIDIR?
- - Mücbir sebep halinde,
- - Zarar görenin ağır kusuru olduğu hallerde,
- - Üçüncü kişinin ağır kusuru nedeniyle oluşması,
- - Sigortalı çalışanın işin ifası esnasında kendisinden beklenen en temel ve en basit özeni göstermemiş olması durumunda,
- - ‘Kaçınılmazlık ilkesi’ olarak da adlandırılan bu halde; işverenin olayın meydana gelmesinde ya da sonuçlarının azaltılmasında bir kusurunun olmaması esastır.
İŞ KAZASI GEÇİREN İŞÇİ NELER YAPMALIDIR ?
Çalışanın öncelikle yaşam hakkını muhafaza etmesi için tedavi amacı esastır. İş kazası olduğu için her türlü yasal hakkı baki kalmak şartıyla çalışanın kendisi, yakınları ve taraf olan kurumlar aracılığıyla iş kazasının takibi yapılır. İşçinin haklarından yararlanması için sağlık kuruluşu tarafından düzenlenen evrakta iş kazası ibaresinin bulunması gerekir. Aynı zamanda işçinin vermiş olduğu ifade de son derece önemlidir. Eğer işçi kazanın kendi kusurundan kaynaklandığını kabul eder ve işvereninden şikayetçi olmazsa açılacak olan ceza davası takipsizlikle sonuçlanabilir. İşinden olma çekincesiyle işçi bu haklarından mahrum kalmamalı ve ifadesini hakları doğrultusunda kullanmalıdır. İş kazası süresince işveren işçinin tedavi masraflarını karşılamalıdır. Eğer yaşanan iş kazası sonucunda işçi işten çıkarılmış ise olabilecek en kısa sürede tazminat ve işe iade davası açmalıdır. Tüm bunların yerine gelebilmesi için ise iş kazası geçiren işçinin bunu işverenine bildirmesi gerekir.
SGK TARAFINDAN KAZA GEÇİREN İŞÇİYE SAĞLANAN YARDIMLAR NELERDİR?
SGK tarafından kaza geçiren işçiye birtakım yardımlar sağlanır. Bu yardımlar ;
- - Yaşanan iş kazasının ardından sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.
- - Sigortalı geçirdiği iş kazası nedeniyle yaşamını kaybetmişse geride kalan hak sahibi yakınlarına ölüm geliri bağlanmaktadır.
İŞ KAZASI TAZMİNAT DAVASI NEDİR?
İş kazası tazminat davası; bir işverenin işyerinde çalışan işçinin iş ilişkisi nedeniyle yaralanması veya ölümü halinde, kendisine veya yakınlarına sorumlu işveren tarafından tazminat ödenmesi istemiyle açılan bir maddi ve manevi tazminat davası türüdür.